- Gavril Abramoviç İlizarov, 50’li yıllarda Sovyet Rusya’nın kuzeyinde çalışmış bir ortopedi doktorudur. Kendi zekası ve o dönemin malzeme üretim gücünü birleştirerek bir cihaz tasarlamış ve yaklaşık otuz yıl içerisinde tasarladığı bu cihaz ile ortopedinin en zor hastalıkları ve kaynamayan kırıklarını başarılı bir şekilde tedavi etmiştir. Dönemindeki iletişim olanakları, yaşadığı Sovyetler Birliği’nin kapalı yapısı sebebi ile tasarladığı cihazı ancak 1982 yılında İtalya’da bir konferansta dünyaya sunmuştur. Bir bilim insanı olarak çok önemli bir keşif yaptığının farkında olarak, bu keşfin bir dünya mirası olmasını amaçlamıştır. Bu sebeple gittiği ilk Uluslararası Kongre’de hem cihazını hem de cihazının çalışma prensiplerini dünyaya armağan etmiştir.
- İlizarov’un tasarladığı cihaza da İlizarov Cihazı adı verilmektedir. İlizarov cihazı bir kemik tutma/ sabitleme aparatıdır. Ancak dünyada eşi benzeri olmayan bir şekilde halka şeklinde tasarlanmıştır. Bu halkaların birleştirilmesi ile meydana getirilen çerçeve, insan uzuvlarına sabitlenir ve bu sayede kontrollü bir şekilde düzeltme ve uzatma yapılabilir. Bu döneme kadar ortopedi doktorları için uzuv kısalıklarının, kaynamayan ya da mikrop kapmış kemiklerin tedavisi neredeyse imkansızdır. İlizarov cihazı ve kullanım prensipleri, hiç yoktan sağlıklı bir kemik dokusu oluşturmayı sağlamaktadır. Bu doku ister kısa olan bir kemiği uzatmak için kullanılır, istenirse mikrop kapmış bir kemik dokusunun yerine yerleştirilebilir. Üstelik teknik kemiği çevreleyen yumuşak dokulara zarar vermeden, tedavinin her basamağının kontrol altında kalmasına da olanak sağlamaktadır.
- Günümüzde boy uzatma cerrahisi dört grup hastada uygulanmaktadır. Bunlardan ilk ikisi cücelik ve yapısal boy kısalığıdır. Üçüncüsü ise kozmetik hasta grubudur. Yapısal ve kozmetik hasta grubunda yapılan boy uzatma cerrahisi, kişinin günlük hayatına katkıda bulunmaktan çok, psikososyal ve sosyokültürel tatmin, cevresel faktörler ve estetik ihtiyaç dolayısı ile yapılmaktadır. Karşılaştıracak olursak, cüce hasta grubu en kısa boylu ve uzatma cerrahisine ihtiyacı olan grup iken; yapısal kısalığı olan grup, toplumda kısa boylu olarak adlandırılan gruptur. Kozmetik uzatma adayları ise, boyu ne kadar olursa olsun estetik beklentileri olan hasta grubudur. Dördüncü grup hastalar; travma sonrası ilgili ekstremitede kaynamama veya yanlış kaynamaya bağlı kısalık olanlardır.
- Hangi hasta için yapılırsa yapılsın, boy uzatma cerrahisinde modern uzatma teknikleri kullanılmaktadır. Bu tekniklerin en klasikleşmiş ve en eski olanı “Halkasal Tespit Cihazları ile Uzatma Tekniği”dir. Kullanılan halkasal sabitleme cihazına, mucidinin ismi ile İlizarov Cihazı da denmektedir. Uzuvlara geçirilen teller ve kalın metaller ile birlikte bu cihazlar uzatma süresince ve sonrasında geçirilen kemik olgunlaşması süresince vücuda takılı olarak kalmaktadır.
- İlizarov cihazının yaygınlaşmasından kısa bir süre sonra, uzatma cerrahisinde kalibrasyonu ve hassasiyeti arttırmak amacı ile bilgisayar teknolojisi kullanılmaya başlanmıştır. Bilgisayarlı hassasiyet eklenmesi amaçlanarak iki teknolojinin birleştirilmesi ile meydana gelen tespit cihazlarına “Bilgisayar Destekli Fiksatörler” denmektedir. Yapı olarak İlizarov cihazını andıran bu tespit cihazlarında, uçak ve uzay mekiği simülasyon platformlarındaki teknoloji kullanılmakta ve uzaysal koordinat hesaplama yeteneği ile daha hassas uzatmalar yapılabilmektedir.
- Günümüze yaklaştıkta, hem İlizarov cihazı, hem de bilgisayar destekli tespit cihazlarının vücutta takılı kalma sürelerinin azaltılmasına ve böylelikle hastanın komforunun artırılmasına çalışılmıştır. Bu sebeple önceleri kırıklarda kullanılan ortopedi çivilerine, uzama yeteneği eklenerek kendi kendine uzayabilen çiviler elde edilmiştir. Bu çivilerin uzatma alanında sadece kemik içinde yerleşmesi ve dışarıda bir parça bulunmaması sebebi ile daha fazla komforu mevcuttur. Ancak hem çok daha pahalı hem de çok daha detaylı hazırlık ve tecrübe gerektirmektedir.
- Hangi teknik uygulanırsa uygulansın, boy uzatma prensipleri değişmemektedir. Dr.İlizarov tarafından tanımlanan bu prensipler; düşük enerjili bir kemik kesi (osteotomi) yapılması, 7-10 gün bekleme süresi, stabil br osteosentez yapılması ve kemiğin günde 1 mm uzatılmasıdır.
- Her üç teknikte de prensiplere uygun bir tedavi yapıldığında kemikte yeni bir oluşum (regenerat) görülmektedir. Uzatılan ve gelişen yeni kemiğin uzunluğu kemiğin orijinal boyunun %25-30’unu aşmamalı veya o kemikte maksimum 8 cm uzunlukta olmalıdır. Kaba bir hesapla bir uzatma işleminin toplam tedavi süresi 1.5 x kemiğin uzunluğu (cm) olarak hesaplanmaktadır. Örneğin bir kemiği 5 cm uzatacaksak, tahmini tedavi süremiz 7.5 ay olacaktır. Ancak bu süre hastanın çocuk olması, uzatılan kemiğin niteliği ve yeri, doğumsal kusur olması gibi bazı faktörlere bağlı olarak değişebilir.
- Burada tarif edilen tüm prensip, tecrübe ve teknik ayrıntılara özenle dikkat edilmesine rağmen; boy uzatma cerrahisinde komplikasyon dediğimiz bazı istenmeyen durumlar oluşabilir. Bunlar ameliyat sırasında damar ve sinir yaralanması, enfeksiyon, geç kaynama veya kaynamama, eklem hareket kısıtlılığı, uzatılan regeneratta eğilme veya kırılma olarak karşımıza çıkabilmektedir. Ancak İlizarov cerrahisinin en önemli avantajı tüm komplikasyonların aynı tedavi süresinde ve aynı cihaz içinde çözülebilmesidir.
Teknik
Klasik Yöntemle Boy Uzatma
Kombine Teknikle Boy Uzatma
Manyetik Çivi ile Boy Uzatma
